Παρασκευή, 26 Οκτωβρίου 2018
Την Παρασκευή 26 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στον Πολυχώρο του Σχολείου μας η καθιερωμένη γιορτή για την εθνική εορτή της 28ης Οκτωβρίου. Σε μια κατάμεστη από μαθητές και καθηγητές αίθουσα τιμήθηκε το ηρωϊκό ΟΧΙ που πρόταξε με θάρρος και θράσος η μικρή Ελλάδα απέναντι στις υπέρτερες δυνάμεις του αλαζονικού Άξονα που προέλαυνε ακάθεκτα σχεδόν σε όλα τα πολεμικά μέτωπα.
Η τελετή μνήμης των ηρώων του 1940 ξεκίνησε με σύντομο χαιρετισμό του διευθυντή του σχολείου μας κ. Νικόλαου Λειβαδάρου και τον πανηγυρικό της ημέρας, με τίτλο «Γιατί την 28η Οκτωβρίου;», που ετοίμασε και εκφώνησε ο καθηγητής του σχολείου μας κ. Διαμαντής Κρυωνίδης.
Στη συνέχεια ακολούθησε μια αλληλουχία οπτικών και ακουστικών ντοκουμέντων της εποχής, τις οποίες προλόγιζαν οι μαθήτριες Ιωάννα Πρωτόπαπα και Εμμανουέλα Συρίγου. Τα ντοκουμέντα της εποχής διανθίζονταν από εμβόλιμες αφηγήσεις μαρτυριών που παρουσιάστηκαν επίσης από μαθητές και μαθήτριες.
"Σὲ μερικοὺς ἀνθρώπους ἔρχεται μιὰ μέρα ποῦ πρέπει τὸ μεγάλο Ναὶ ἢ τὸ μεγάλο τὸ Ὄχι νὰ ποῦνε."[1]
Η πρώτη ενότητα της γιορτής, «Οι άνεμοι του πολέμου» ήταν αφιερωμένη στην έναρξη του πολέμου με μια δραματοποιημένη αναπαράσταση-αφήγηση της επίδοσης του πολεμικού τελεσιγράφου από τον Ιταλό πρέσβη Εμμανουέλλε Γκράτσι στον Ιωάννη Μεταξά και της επακόλουθης απόρριψής του, που αγκαλιάστηκε με πρωτόγνωρο πάθος από όλον τον ελληνικό λαό.
Η αίθουσα του Πολυχώρου πλημμύρισε από εικόνες και ήχους της κήρυξης του πολέμου και των πρώτων συγκρούσεων στα χιονισμένα βουνά της Πίνδου. Οι πολεμικές εικόνες διανθίστηκαν από τις μαρτυρίες του λογοτέχνη Άγγελου Τερζάκη[2] και του Ελληνοεβραίου Σαμουήλ Μιζάν,[3] τις οποίες διάβασαν οι μαθήτριες Ελένη Τάφα και Μαρία Ντανίλα.
Στην δεύτερη ενότητα, οι ηρωϊκές σκηνές του αλβανικού μετώπου σκεπάστηκαν από «Το σκοτάδι της ναζιστικής Κατοχής», το οποίο ανέδειξαν εικόνες από την εισβολή των ναζιστικών στρατευμάτων στην Αθήνα, αλλά και δραματικές σκηνές πείνας, θανάτων και εκτελέσεων που αποτέλεσαν την τραγική καθημερινότητα των ανθρώπων για όλη τη διάρκεια της Κατοχής. Εικόνες εκτελέσεων εναλλάσσονταν στην οθόνη καθώς ο Μιχάλης Κουτουλάκης, μαθητής, απήγγειλε τα ονόματα των χωριών όπου οι Γερμανοί κατακτητές διέπραξαν θηριωδίες.
Η μαρτυρία μουσουλμάνου κατοίκου από το Μεσοχώρι Ροδόπης[4] που διάβασε η μαθήτρια Μαρία- Γεωργία Χάλαρη ανέδειξε το γεγονός ότι η πείνα, η εξαθλίωση και η βία του κατακτητή άγγιξαν στον ίδιο βαθμό το σύνολο των Ελλήνων πολιτών.
Ιδιαίτερα συγκινητικά ήταν τα τελευταία μηνύματα προς τους δικούς τους ανθρώπους, που πρόχειρα έγραψαν και πέταξαν κρυφά νέοι, λίγο πριν οδηγηθούν στον τόπο της εκτέλεσης και τα οποία διάβασαν οι μαθητές Σπυριδούλα Ρούσσου και Μιχάλης Κουτουλάκης.
ΛΙΚΟΥΡΙΝΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, 5.9.1943
"Πατέρα, με πηγαίνουν στην Καισαριανή για εκτέλεση με άλλους επτά κρατούμενους. Σε παρακαλώ πολύ ειδοποίησε τα σπίτια τους. Μη λυπάστε. Πεθαίνω για τη λευτεριά και την Πατρίδα. Αντρέας."
Μαθητής Γυμνασίου 14 ετών, γεννημένος στην Καλλιθέα. Βασανίστηκε φρικτά και τουφεκίστηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1943 στην Καισαριανή.
Με τη συγκίνηση να κορυφώνεται, η γιορτή έφτανε προς το τέλος της με την «Εκτέλεση στο Βουρβούλο». Οι μαθητές μας Γιώργος Σοφρώνης και Εμμανουέλα Συρίγου αναπαρέστησαν τη μαρτυρία του Αρτέμιου Καφούρου[5], που έζησε τις εκτελέσεις των Βουρβουλιανών στις 29 Απριλίου 1944. Ακολούθησε το προσκλητήριο των εκτελεσθέντων στον Βουρβούλο, και η γιορτή έκλεισε με την απαγγελία του ποιήματος του Βασίλη Ρώτα «Διαβάτη στάσου προσοχή» από τον Μιχάλη Κουτουλάκη και την ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου.
Τα φώτα άνοιξαν και οι μαθητές αποχώρησαν κάτω από τους ήχους του «Μικρού Στρατιώτη» του Νίκου Ξυλούρη και εικόνες από γελοιογραφίες του εγχώριου και διεθνούς τύπου για τον πόλεμο του 40’, που έδωσαν μια κάπως πιο εύθυμη νότα, μια εύθυμη νότα, που μας υπενθυμίζει ότι για να χαμογελάμε όλοι μας σήμερα και να ζούμε, όπως εμείς έχουμε επιλέξει, ελεύθεροι, κάποιοι, σε κάποια μοιραία στιγμή της ιστορίας, χρειάστηκε να σταθούν βράχος, να χύσουν το αίμα τους και να θυσιάσουν τις ζωές τους. Γι’ αυτό η 28η Οκτωβρίου είναι μέρα μνήμης, μέρα ιερή, αφιερωμένη σε αυτούς τους «άγνωστους στρατιώτες».
«Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.»[6] Εις μνήμην όσων είπαν το μεγάλο ΟΧΙ, όσων αγωνίστηκαν, όσων έπεσαν, αθάνατοι!
Συμμετείχαν οι μαθητές:
Σοφρώνης Γεώργιος
Κουτουλάκης Μιχαήλ
Ντανίλα Μαρία Θεοδώρα
Πρωτόπαπα Ιωάννα
Ρούσσου Σπυριδούλα
Συρίγου Εμμανουέλα
Τάφα Ελένη
Χάλαρη Μαρία Γεωργία
Επιμέλεια Φωτισμού: Παναγιώτης Τερζόπουλος
Φωτογραφίες: Κρυωνίδης Διαμαντής
Υπεύθυνοι καθηγητές: Νιάρχος Γιώργος, Κρυωνίδης Διαμαντής
Υποσημειώσεις
[1] Καβάφης, CHE FECE... IL GRAN RIFIUTO, (1901). ("Εκείνος που έκανε... την μεγάλη άρνηση". Ο τίτλος είναι στίχος από την Κόλαση του Δάντη).
[2] Άγγελος Τςρζάκης, Ελληνική Εποποιία 1940-1941, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1999.
[3] Σαμουήλ Μιζάν, «Ήταν πιο πολύ το ξύπνημα του ανθρώπου». Η προσωπική μαρτυρία του Ελληνοεβραίου Σαμουήλ Μιζάν από το Αντάρτικο και την Κατοχή, Διεθνές Βήμα, 2018.
[4] Featherstone K., Παπαδημητρίου Δ., Μαμαρέλης Α και Νιάρχος Γ., Οι τελευταίοι Οθωμανοί, Η Μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης, 1940-1949, Αλεξάνδρεια, 2013.
[5] Η μαρτυρία βρίσκεται αναρτημένη σε: https://www.youtube.com/watch?v=uXDw6CvgPBg από τον Γιάννη Αργυρό.
[6] Καβάφης, Θερμοπύλες.